Με στόχο την καλλιέργεια της κριτικής αντίληψης και την εξοικείωση των παιδιών με τον φιλοσοφικό τρόπο σκέψης, το Εργαστήριο Φιλοσοφία - Διακυβέρνηση - Οικονομία της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (PPE Lab) σχεδίασε το πρωτοποριακό πρόγραμμα «Η Σοφία στo Σχολείo». Πρόκειται για έναν κύκλο 11 σπονδυλωτών μαθημάτων, συμπληρωματικών προς το ωρολόγιο πρόγραμμα των μαθητών της 4ης.

«Η Σοφία στo Σχολείo» σχεδιάστηκε ως μια διαδραστική, παιγνιώδης εμπειρία μάθησης, με εκτεταμένη χρήση πολυμέσων. Βασίζεται στην ενεργοποίηση των παιδιών με το μεθοδολογικό τρίπτυχο της

α) οπτικοποίησης της πληροφορίας μέσω των εικόνων (κινούμενων και μη),

β) της παιγνιοποίησης των μαθημάτων και

γ) της ψηφιακής εκμάθησης.

«Η Σοφία στo Σχολείo» απομακρύνεται από την στατική διδασκαλία της φιλοσοφίας που συχνά δυσχεραίνει την κατανόησή της στις μικρές ηλικίες. Δεν χρησιμοποιεί συμβατικές μεθόδους (π.χ. μελέτη γραπτών κειμένων, σημειώσεις, αντιγραφή, αποστήθιση κ.λπ). Αξιοποιεί τις σύγχρονες κατακτήσεις της παιδαγωγικής επιστήμης, προκειμένου να διεγείρει αποτελεσματικά την περιέργεια των παιδιών, προσκαλώντας τα να συμμετάσχουν στην εκπαιδευτική διαδικασία μέσω του παιχνιδιού και της ψυχαγωγίας.

Θεωρείται δεδομένο διεθνώς ότι η εξοικείωση των παιδιών με τον φιλοσοφικό τρόπο σκέψης αποτελεί προϋπόθεση της ολοκληρωμένης πνευματικής καλλιέργειάς τους και, μακροπρόθεσμα, της διάπλασης ενεργών πολιτών. Αυτοί οι πολίτες διαθέτουν τα θεωρητικά εφόδια προκειμένου να συμβάλλουν στην κοινωνική πρόοδο, συμμετέχοντας στη διαμόρφωση του κοινωνικού, πολιτικού ακόμη και νομοθετικού πλαισίου, με κριτική σκέψη και ικανότητα ορθολογικής αξιολόγησης επιλογών και αποφάσεων.

Με το Πρόγραμμα «Η Σοφία στo Σχολείo» τα παιδιά που φοιτούν στην 4η Δημοτικού θα έρθουν σε επαφή με βασικές έννοιες -και κυρίως με την γενικότερη οπτική- της Φιλοσοφίας. «Η Σοφία στo Σχολείo» εστιάζει στην αφύπνιση του κριτικού προβληματισμού γύρω από ζητήματα τα οποία διερευνούν η Λογική και η Ηθική ως θεμελιώδεις κλάδοι της Φιλοσοφίας.

Το εποπτικό υλικό του Προγράμματος «Η Σοφία στo Σχολείo» είναι επί της ουσίας άυλο. Ωστόσο, στο σύνολό του το υλικό αυτό, δηλαδή τόσο η θεματολογία των μαθημάτων, η εικονογράφηση, καθώς και οι ερωταποκρίσεις μαθητών και διδασκόντων, θα είναι άμεσα και ελεύθερα προσβάσιμο σε παιδιά, γονείς και εκπαιδευτικούς μέσω ειδικής βάσης δεδομένων, η οποία θα υποστηρίζεται από την ψηφιακή υποδομή του Εργαστηρίου «Φιλοσοφία-Διακυβέρνηση-Οικονομία του ΕΚΠΑ» (www.ppelab.gr).

Το Πρόγραμμα «Η Σοφία στo Σχολείo» εκπονήθηκε από το Εργαστήριο «Φιλοσοφία-Διακυβέρνηση-Οικονομία» της Φιλοσοφικής Σχολής του ΕΚΠΑ, το οποίο και υπέβαλε σχετική πρόταση στο Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛΙΔΕΚ). Στη θεματική ενότητα «Κόμβοι Έρευνας & Καινοτομίας στην Εκπαίδευση» υποβλήθηκαν συνολικά 340 προτάσεις από πανεπιστημιακούς φορείς και ερευνητικά κέντρα. Από αυτές τελικώς εγκρίθηκαν οι 19. Το Πρόγραμμα «Η Σοφία στo Σχολείo» έλαβε έγκριση, καταλαμβάνοντας την 9η θέση. Ως εκ τούτου χρηματοδοτείται από το ΕΛΙΔΕΚ. Μέσω του Προγράμματος, η διδασκαλία της φιλοσοφίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση εφαρμόζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα σε τόσο διευρυμένη κλίμακα.

Το 2023 ολοκληρώθηκε με επιτυχία το ερευνητικό σκέλος του καινοτόμου προγράμματος «Η Σοφία στο Σχολείο» με τη συμμετοχή 262 μαθητών/τριών από πέντε συνεργαζόμενα ιδιωτικά και δημόσια Δημοτικά σχολεία, στην Αθήνα και την ελληνική περιφέρεια. Συνολικά συμπληρώθηκαν 121 διδακτικές ώρες.

Το 2024 ξεκίνησε η γενικευμένη εφαρμογή του αναβαθμισμένου Προγράμματος και πλέον η Σοφία είναι έτοιμη να πετάξει στα σχολεία όλης της Ελλάδας!